Từ năm 2026, trợ cấp thất nghiệp thay đổi toàn diện theo Luật Việc làm 2025.Từ ngày 1/1/2026, Luật Việc làm 2025 chính thức có hiệu lực, mang theo hàng loạt thay đổi quan trọng liên quan đến trợ cấp thất nghiệp. Những điều chỉnh lần này không chỉ tác động đến điều kiện, mức và thời gian hưởng mà còn làm rõ các trường hợp bị tạm dừng, chấm dứt trợ cấp. Mục tiêu xuyên suốt của luật là tăng tính minh bạch, sử dụng hiệu quả quỹ bảo hiểm thất nghiệp, đồng thời nâng cao trách nhiệm của người lao động trong quá trình thụ hưởng chính sách.
Theo quy định mới, trợ cấp thất nghiệp được cụ thể hóa tại các điều từ 38 đến 41 của Luật Việc làm 2025. Thay vì những quy định mang tính khung như trước, luật lần này đi sâu làm rõ từng khâu, từ điều kiện tiếp cận chính sách cho đến cơ chế quản lý trong suốt thời gian hưởng trợ cấp. Điểm đáng chú ý là các quy định được thiết kế theo hướng siết chặt hơn nhưng rõ ràng và thống nhất, hạn chế cách hiểu và áp dụng khác nhau.
Về điều kiện hưởng, luật giữ nguyên yêu cầu người lao động phải chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc đúng quy định pháp luật. Những trường hợp tự ý nghỉ việc trái luật hoặc đã đủ điều kiện hưởng lương hưu sẽ không thuộc diện được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Bên cạnh đó, thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp tiếp tục là tiêu chí bắt buộc. Người lao động phải có ít nhất 12 tháng đóng bảo hiểm trong vòng 24 tháng trước khi nghỉ việc. Với những hợp đồng có thời hạn dưới 12 tháng, khoảng thời gian xét kéo dài lên 36 tháng, song tổng thời gian đóng vẫn không được thấp hơn 12 tháng.
Luật cũng nhấn mạnh yếu tố thủ tục và thời hạn. Người lao động phải nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp trong vòng 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng. Sau khi hoàn tất hồ sơ, trong 10 ngày làm việc tiếp theo, nếu người lao động không thuộc các trường hợp loại trừ như đã có việc làm, đi nghĩa vụ quân sự, bị tạm giam, đi học dài hạn hoặc ra nước ngoài định cư thì sẽ được giải quyết hưởng trợ cấp. Việc quy định rõ mốc thời gian và các trường hợp không đủ điều kiện nhằm tránh tình trạng chậm trễ, phát sinh tranh chấp như trước đây.
Một điểm mới đáng chú ý khác là cách xác định mức và thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp. Theo Điều 39, mức trợ cấp hằng tháng được tính bằng 60% mức bình quân tiền lương đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc. Tuy nhiên, mức này bị khống chế trần, không vượt quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm đóng bảo hiểm cuối cùng. Quy định này được áp dụng thống nhất cho cả khu vực nhà nước và khu vực tư nhân, góp phần thu hẹp khoảng cách chính sách giữa các nhóm lao động.
Thời gian hưởng trợ cấp cũng được tính toán theo hướng gắn chặt với thời gian đóng bảo hiểm. Người lao động đóng từ đủ 12 đến đủ 36 tháng sẽ được hưởng 3 tháng trợ cấp. Sau mốc này, cứ mỗi 12 tháng đóng thêm sẽ được cộng thêm 1 tháng hưởng, nhưng tổng thời gian không vượt quá 12 tháng. Thời điểm bắt đầu hưởng được xác định là ngày làm việc thứ 11 kể từ khi nộp đủ hồ sơ. Trong suốt thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động vẫn được tham gia bảo hiểm y tế, bảo đảm quyền lợi chăm sóc sức khỏe.
Song song với quyền lợi, luật mới đặt ra các nghĩa vụ chặt chẽ hơn. Người lao động phải thực hiện việc thông báo tìm kiếm việc làm hằng tháng với tổ chức dịch vụ việc làm công. Nếu không thực hiện đúng nghĩa vụ này, trợ cấp sẽ bị tạm dừng và chỉ được khôi phục khi người lao động tuân thủ đầy đủ quy định.
Đặc biệt, Luật Việc làm 2025 liệt kê cụ thể 13 trường hợp bị chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp, bao gồm việc đã có việc làm và tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bắt đầu hưởng lương hưu, từ chối việc làm phù hợp hai lần không có lý do chính đáng, không thông báo tìm việc trong ba tháng liên tiếp, đi học dài hạn, ra nước ngoài định cư hoặc theo đề nghị của chính người lao động.
Những thay đổi này cho thấy định hướng quản lý chặt chẽ hơn đối với trợ cấp thất nghiệp, vừa bảo đảm quyền lợi chính đáng của người lao động, vừa hạn chế tình trạng trục lợi chính sách. Trong bối cảnh thị trường lao động biến động nhanh, các quy định mới được kỳ vọng sẽ giúp chính sách bảo hiểm thất nghiệp vận hành hiệu quả, công bằng và bền vững hơn từ năm 2026 trở đi.
