Doanh nghiệp tư nhân khẳng định vai trò trung tâm
Sau gần 40 năm đổi mới, kinh tế tư nhân Việt Nam đã trở thành trụ cột không thể phủ nhận trong cơ cấu nền kinh tế.
Đến năm 2024, khu vực này chiếm 53,4% tổng vốn đầu tư xã hội, sử dụng hơn 82% lực lượng lao động, đóng góp 38,6% lợi nhuận trước thuế và hơn một nửa tổng thu nhập tạo ra trong khu vực doanh nghiệp. Đóng góp vào GDP đạt 43%, chiếm tới 57% mức tăng trưởng GDP, con số lớn nhất trong các thành phần kinh tế.
Bình quân giai đoạn 2011–2024, kinh tế tư nhân tăng trưởng 6,3%/năm, vượt mức bình quân chung 5,48% của toàn nền kinh tế. Những con số này không chỉ phản ánh quy mô mà còn cho thấy sức sống và vai trò ngày càng nổi bật của khu vực tư nhân trong tiến trình phát triển quốc gia.
Trao đổi với Người Đưa Tin, TS. Nguyễn Văn Thân – Đại biểu Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam nhận định: "Khu vực tư nhân chiếm khoảng 50% GDP, 56% tổng vốn đầu tư xã hội và tạo ra hơn 82% việc làm. Doanh nghiệp tư nhân nội địa đóng góp tới 28% GDP, vượt trội so với cả khối FDI, cho thấy các chính sách của Đảng và Nhà nước đã phát huy hiệu quả rõ rệt".
Tuy nhiên, những thành tựu này vẫn đi kèm thách thức lớn. Số lượng doanh nghiệp tham gia thị trường đang giảm, tinh thần khởi nghiệp chưa thực sự bùng nổ.
Chỉ riêng tháng 1/2025, đã có 58,3 nghìn doanh nghiệp rời khỏi thị trường. Trước dịch Covid-19, cứ 1,5 doanh nghiệp mới thì có 1 doanh nghiệp rời đi, hiện nay tỷ lệ này giảm còn 1,2 cho thấy số doanh nghiệp rời bỏ thị trường ngày càng gia tăng.
TS. Nguyễn Văn Thân – Đại biểu Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam.
Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 được xem là bước ngoặt chiến lược. Lần đầu tiên, kinh tế tư nhân được xác định rõ ràng là "động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân".
Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam có khoảng 2 triệu doanh nghiệp, trong đó ít nhất 20 doanh nghiệp tư nhân lớn tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, đóng góp 55–58% GDP và chiếm 84–85% lực lượng lao động.
TS. Thân nhấn mạnh, những chỉ tiêu này không đơn thuần là con số mà là bản đồ định hướng để doanh nghiệp tư nhân xác định vai trò, tiềm năng và lộ trình phát triển. Khi các giải pháp hỗ trợ được triển khai đồng bộ, khu vực tư nhân sẽ trở thành lực lượng tiên phong trong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.
Tuy nhiên, hiện thực hóa mục tiêu này không hề đơn giản. Doanh nghiệp nhỏ và vừa đang phải đối mặt với nhiều điểm nghẽn pháp lý. Thủ tục hành chính phức tạp, chồng chéo ở nhiều cấp, chi phí tuân thủ cao, khiến doanh nghiệp khó tập trung vào đổi mới, mở rộng thị trường hay nâng cao năng lực sản xuất.
Cơ chế thuế chưa đồng bộ, thiếu minh bạch, tiếp cận vốn và công nghệ hạn chế, trong khi tiêu chuẩn chất lượng và đào tạo nguồn nhân lực chưa đồng bộ khiến nhiều doanh nghiệp khó tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Hệ quả là doanh nghiệp dễ bị loại khỏi các hợp đồng lớn hoặc phải chịu chi phí bổ sung cao để đáp ứng yêu cầu quốc tế.
"Cửa sổ thời cơ" cho doanh nghiệp Việt
Trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu, TS. Thân nhìn nhận doanh nghiệp nhỏ và vừa đang đứng trước "cửa sổ thời cơ" hiếm có. Việc ứng dụng công nghệ số từ quản trị doanh nghiệp, ERP, phân tích dữ liệu đến tự động hóa quy trình giúp tối ưu hóa chi phí, nâng cao năng suất, tăng khả năng kết nối với chuỗi giá trị toàn cầu mà không cần nguồn lực quá lớn.
Chính sách hỗ trợ từ Nghị quyết 68-NQ/TW tạo điều kiện tiếp cận vốn, công nghệ, nhân lực chất lượng cao, đồng thời mở rộng hợp tác với doanh nghiệp lớn, FDI và đối tác quốc tế.
Xu hướng phát triển chuỗi giá trị nội địa và toàn cầu mở ra cơ hội để doanh nghiệp nhỏ và vừa trở thành mắt xích quan trọng, cung cấp sản phẩm, dịch vụ hỗ trợ và tham gia sâu vào các ngành công nghiệp mũi nhọn, logistics, công nghệ cao.
TS. Thân phân tích ba trụ cột quyết định sự thành công của doanh nghiệp nhỏ và vừa đó là công nghệ, nhân lực và chính sách hỗ trợ.
Cụ thể, về công nghệ, chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà là yếu tố sống còn.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa cần chủ động áp dụng các nền tảng quản trị doanh nghiệp số, hệ thống ERP, các công cụ phân tích dữ liệu và tự động hóa quy trình sản xuất, kinh doanh.
"Việc ứng dụng công nghệ số giúp tối ưu hóa chi phí, tăng năng suất và cải thiện chất lượng sản phẩm, đồng thời nâng cao khả năng kết nối với các đối tác trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Quan trọng là doanh nghiệp phải xác định được công nghệ nào phù hợp với quy mô và chiến lược phát triển của mình thay vì chạy theo xu hướng công nghệ chung chung, tránh lãng phí nguồn lực", ông Thân phân tích.
Theo TS. Thân ba trụ cột quyết định sự thành công của doanh nghiệp nhỏ và vừa đó là công nghệ, nhân lực và chính sách hỗ trợ.
Tiếp đến về nhân lực, năng lực đổi mới sáng tạo không chỉ đến từ công nghệ mà còn từ con người. Doanh nghiệp nhỏ và vừa cần đầu tư vào đào tạo, nâng cao kỹ năng số, kỹ năng quản trị và khả năng tư duy đổi mới sáng tạo cho đội ngũ quản lý và nhân viên.
Đồng thời, việc xây dựng văn hóa học tập liên tục và khuyến khích nhân viên đề xuất ý tưởng mới sẽ giúp doanh nghiệp tạo ra các sản phẩm và giải pháp cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Ông Thân nhấn mạnh: "Kinh nghiệm cho thấy, các doanh nghiệp nhỏ nhưng có đội ngũ tinh gọn, linh hoạt và sáng tạo thường dễ thích ứng với thay đổi hơn các doanh nghiệp lớn với cấu trúc cồng kềnh".
Về chính sách hỗ trợ, Nhà nước và các hiệp hội doanh nghiệp cần tạo điều kiện để doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận nguồn lực công nghệ, vốn đầu tư và thị trường xuất khẩu một cách thuận lợi.
Điều này bao gồm các gói hỗ trợ chuyển đổi số, hướng dẫn chuẩn hóa quy trình, chứng nhận chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế và cơ chế khuyến khích hợp tác giữa doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp lớn và đối tác FDI.
Việc này không những giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu mà còn nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh quốc tế.
Một điểm mấu chốt khác là liên kết và hợp tác, doanh nghiệp nhỏ và vừa không thể phát triển một cách đơn lẻ trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Tham gia các cụm liên kết ngành, liên kết với doanh nghiệp lớn và các đối tác quốc tế sẽ giúp họ tiếp cận nguồn lực, chia sẻ rủi ro, học hỏi công nghệ và tham gia hiệu quả hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Sự liên kết này cũng tạo điều kiện để họ chủ động tham gia các hợp đồng xuất khẩu lớn và gia tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm Việt Nam.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa cần chủ động áp dụng các nền tảng quản trị doanh nghiệp số, hệ thống ERP, các công cụ phân tích dữ liệu và tự động hóa quy trình sản xuất, kinh doanh.
Hiệp hội doanh nghiệp đóng vai trò cầu nối, tổ chức hội thảo kết nối, đào tạo kỹ năng quản trị, hướng dẫn chuẩn hóa và kiến nghị cơ chế hỗ trợ. Khi cơ chế, mô hình hợp tác và vai trò cầu nối đồng bộ, doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ trở thành mắt xích chủ lực trong chuỗi cung ứng, nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế.
TS. Thân kỳ vọng lớp doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam sẽ mạnh mẽ, linh hoạt, sáng tạo, cung cấp sản phẩm và dịch vụ đạt chuẩn quốc tế, tham gia trực tiếp các hợp đồng xuất khẩu lớn và trở thành đối tác chiến lược của tập đoàn đa quốc gia.
Đồng thời, cơ quan quản lý sẽ xây dựng hệ thống hỗ trợ đồng bộ, từ chính sách, nguồn lực đến hạ tầng công nghệ, giúp doanh nghiệp tự tin đổi mới, vươn ra thị trường quốc tế và trở thành động lực tăng trưởng bền vững.
Sự kết hợp giữa môi trường pháp lý minh bạch, chiến lược chuyển đổi số, nâng cao năng lực nhân sự và liên kết hợp tác sẽ tạo bước đột phá cho khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Khi những yếu tố này đi vào thực tiễn, kinh tế tư nhân sẽ không chỉ trở thành động lực chủ lực, đóng góp vào GDP và việc làm mà còn nâng tầm vị thế Việt Nam trên bản đồ kinh tế thế giới, đưa doanh nghiệp Việt Nam vươn lên ngang tầm quốc tế, sánh vai cùng các đối tác toàn cầu.
