Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, ngày 30/10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước năm 2025, dự toán ngân sách Nhà nước, phương án phân bổ ngân sách Trung ương năm 2026; kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025 về đầu tư công trung hạn; tài chính quốc gia và vay, trả nợ công.
Kiên quyết thu hồi vốn ở những nơi chậm giải ngân
Quan tâm tới thực trạng giải ngân vốn đầu tư công, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cho biết, năm 2025 việc giải ngân vốn đầu tư công có cải thiện nhưng không cao, nhiều bộ, ngành, địa phương có tỉ lệ giải ngân dưới mức trung bình cả nước.
Thời gian tới, đại biểu đề nghị Chính phủ tập trung chỉ đạo, tháo gỡ điểm nghẽn trong giải ngân, đánh giá khách quan nguyên nhân.
Theo đại biểu đoàn Đồng Tháp, giải ngân chậm có nhiều nguyên nhân, trong đó công tác chuẩn bị đầu tư, dự án chưa đảm bảo sẵn sàng kịp thời, dẫn đến "vốn chờ dự án", làm giảm hiệu quả sử dụng vốn.
Có trường hợp ghi vốn trước, làm hồ sơ sau, khiến thủ tục đầu tư kéo dài. Khâu thu hồi đất, bồi thường, tái định cư còn nhiều khó khăn. Giá nguyên vật liệu, đất, cát tăng đột biến cũng làm chậm tiến độ.
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Ảnh: Media Quốc hội).
Đại biểu đề nghị Chính phủ, Bộ Tài chính kiên quyết thu hồi vốn ở những nơi chậm giải ngân, ưu tiên bố trí vốn cho các địa phương, đơn vị làm tốt để tránh lãng phí nguồn lực.
Ông Hòa cũng đề nghị nâng cấp, mở rộng cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận lên 4 làn xe mỗi chiều vì hiện nay tuyến quá tải, thường xảy ra ùn tắc, tai nạn, gây khó khăn cho cứu hộ. Đồng thời, đề xuất Bộ Tài chính xem xét khôi phục thu phí tuyến cao tốc này để có nguồn duy tu, bảo dưỡng, giảm gánh nặng ngân sách, tránh tình trạng xe chất lượng thấp lưu thông gây ùn tắc.
Đại biểu đoàn Đồng Tháp kiến nghị Chính phủ quan tâm đầu tư tuyến cao tốc Hồng Ngự - Duyên Hải (Trà Vinh - Vĩnh Long) thực hiện trong giai đoạn 2025-2030. Nếu hoàn thành, mỗi tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đều có tuyến cao tốc đi qua, giúp vùng kết nối, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh.
Tái cấu trúc danh mục đầu tư theo hướng tập trung có trọng tâm
Cùng mối quan tâm, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng nút thắt giải ngân chậm vẫn nằm ở khâu quy hoạch, giải phóng mặt bằng, năng lực cán bộ cơ sở thiếu đồng bộ trong phân cấp giữa các cấp chính quyền.
"Khi đầu tư công chậm được giải ngân, tác động lan tỏa đến nền kinh tế bị hạn chế, kéo theo nhiều hệ lụy", ông nhìn nhận và đề nghị Chính phủ cần rà soát, đánh giá kỹ nguyên nhân thể chế, quy trình và năng lực tổ chức thực hiện, đồng thời có cơ chế điều hành linh hoạt, kiểm điểm rõ trách nhiệm người đứng đầu trong từng khâu và đặc biệt là cụ thể từng dự án.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Ảnh: Media Quốc hội).
Ông Đồng dẫn chứng thực tiễn ở Quảng Trị và khu vực miền Trung, hạ tầng giao thông, logistics, khu công nghiệp và hạ tầng phòng chống thiên tai vẫn còn nhiều điểm nghẽn, vốn đầu tư công phân bổ chậm, tỉ lệ vốn ODA giải ngân thấp, trong khi nhu cầu vốn cho hạ tầng thiết yếu tái thiết sau thiên tai lại rất lớn.
Nhiều dự án trọng điểm liên vùng như cao tốc Bắc - Nam đoạn Quảng Ngãi - Kon Tum và các tuyến kết nối cảng biển, khu kinh tế và hành lang kinh tế Đông - Tây như quốc lộ 15D, cao tốc Cam Lộ - Lao Bảo, quốc lộ 12 đi cửa khẩu Cha Lo của tỉnh Quảng Trị, hay các dự án thủy lợi, đê điều, hồ chứa vẫn thiếu nguồn lực đồng bộ.
Đây là thực tế điển hình cho thấy, nếu không tháo gỡ kịp thời, năng lực hấp thụ vốn, sức bật của nền kinh tế sẽ bị chậm lại.
"Vì vậy trong giai đoạn 2026-2030 cần coi đầu tư công hiệu quả là một trụ cột chiến lược. Đề nghị Chính phủ cần rà soát, tái cấu trúc danh mục đầu tư theo hướng tập trung có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên những dự án có tính lan tỏa vùng, nhất là các dự án hạ tầng chiến lược, hạ tầng với ứng phó biến đổi khí hậu và hạ tầng số.
Đầu tư công phải thực sự là động lực dẫn dắt, kích hoạt các nguồn vốn xã hội chứ không thể thay thế khu vực tư nhân, trong đó, cần sớm xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu tư công, lấy kết quả đầu ra và tác động vùng làm căn cứ để phân bổ vốn thay vì chia đều theo địa giới hành chính", ông nhấn mạnh.
