VAFI đề xuất áp thuế VAT 10% với kinh doanh vàng miếng và vàng trang sức

Đánh thuế vàng như các loại hàng hóa khác

Theo VAFI, kinh nghiệm quản lý vàng miếng của một số nước trên thế giới cho thấy kinh doanh vàng miếng, vàng trang sức đều phải chịu thuế VAT (theo phương pháp khấu trừ) trên giá bán. Chẳng hạn, Trung Quốc áp thuế VAT 13% với kinh doanh vàng vật chất; Hàn Quốc cũng áp thuế VAT 10% khi mua vàng vật chất, Thái Lan đánh 7% VAT với các loại vàng có nguồn gốc nước ngoài hay tại Nhật Bản, mua vàng chịu 10% thuế tiêu dùng…

VAFI cho biết nhiều quốc gia hiện coi vàng là hàng hóa đặc biệt, không khuyến khích đầu tư và đánh thuế cao hơn so với các hàng hóa thông thường. Theo đó, các quốc gia này đều đánh thuế trực tiếp và gián tiếp đối với việc mua bán vàng, đối với đầu tư ngắn hạn dưới 1 năm thì mức thuế cao hơn nhiều so với đầu tư trên 1 năm nhằm mục tiêu chống đầu cơ, lướt sóng vào thị trường vàng và từ đó các dạng đầu tư ngắn hạn là bất khả thi do thuế cao.

Việc đánh thuế cao với giao dịch mua bán vàng cũng là một trong những chính sách để chống vàng hóa nền kinh tế nhằm ổn định tỷ giá, bảo vệ đồng nội tệ và đẩy mạnh dòng vốn nhàn rỗi đi vào hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán. Nhờ vậy, cộng đồng doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế được hưởng lợi về đi vay lãi suất cực thấp.

Trong khi đó, tại Việt Nam theo Điểm 22 Điều 5 Luật số 48/2024/QH15 Luật thuế Giá trị gia tăng quy định “vàng dạng thỏi, miếng chưa được chế tác thành sản phẩm mỹ nghệ, đồ trang sức hay sản phẩm khác không thuộc đối tượng nộp thuế GTGT (thuế VAT), tức là được miến thuế khi kinh doanh vàng miếng”.

Tại Mục V Nghị định 181/2025/NĐ-CP ngày 1/7/2025 qui định phương pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng đối với hoạt động mua, bán, chế tác vàng, bạc, đá quý ở mức thấp: Thuế GTGT với kinh doanh vàng nữ trang được xác định trên cơ sở lấy giá bán trừ đi giá mua nhân thuế suất 10% (theo bảng giá niêm yết).

Từ các quy định trên, VAFI giả sử công ty kinh doanh chào giá bán, giá mua 1 lượng vàng trang sức là 100 triệu đồng và 97 triệu đồng, chênh lệch 3 triệu đồng và với thuế suất 10% thì cơ sở kinh doanh này chịu thuế 300.000 đồng.

Nếu áp dụng tính thuế GTGT theo phương thức khấu trừ thì hóa đơn xuất ra là 110 triệu đồng và tiền thuế phải nộp gần 10 triệu đồng thay vì 300.000 đồng (chênh nhau khoảng 30 lần giữa phương pháp khấu trừ và phương pháp trực tiếp về thuế GTGT).

Theo VAFI, chính sách thuế theo phương thức tính trực tiếp đã được áp dụng trong vài chục năm qua đã khuyến khích mạnh mẽ dòng tiền đầu cơ vào thị trường vàng, đầu cơ lướt sóng mất ít chi phí, thậm chí tồn tại tình trạng tạo cung cầu giả tạo trong nhiều thời điểm nhằm tạo hiệu ứng cho nhiều người tham gia và tạo cầu khổng lồ cho thị trường vàng.

VAFI ước tính dự trữ vàng của Việt Nam khoảng trên 2.000 tấn, tương đương khoảng 250 tỷ USD theo thời giá hiện nay nhưng đa phần được mua để cất trữ, không trở lại hệ thống ngân hàng thương mại.

Xuất phát từ thực tiễn trên, VAFI đề xuất việc kinh doanh vàng trang sức và vàng miếng phải chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ 10% như các hàng hóa thông thường một cách bình đẳng về nghĩa vụ chịu thuế.

“VAFI tin tưởng với việc sửa đổi chính sách này sẽ có tác dụng gần như triệt tiêu hoàn toàn tình trạng đầu cơ vàng ngắn hạn, lướt sóng, thổi giá kiếm lời khiến nhu cầu đầu cơ, đầu tư vào thị trường vàng giảm mạnh và dòng tiền sẽ chuyển hướng vào hệ thống ngân hàng, qua đó, bảo vệ mạnh mẽ đồng nội tệ, dự trữ ngoại tệ tăng trong hệ thống ngân hàng”, VAFI nêu trong đề xuất.

Phân biệt rõ người đầu tư và người tích trữ để đánh thuế hợp lý

Liên quan đến việc đánh thuế với kinh doanh vàng, tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) vừa được Chính phủ trình gửi Quốc hội, có nêu đề xuất thu thuế 0,1% đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng để nâng cao tính minh bạch của thị trường.

Tại Diễn đàn Kinh doanh 2026 với chủ đề "Không gian tăng trưởng mới: Cơ hội và chiến lược" do Nhịp sống Kinh doanh – BizLIVE tổ chức gần đây, đánh giá về đề xuất áp thuế 0,1% trên giá trị giao dịch vàng miếng, Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng đây là bước đi đúng hướng.

“Các nước đều đánh thuế giao dịch vàng. Việc đưa vào thuế thu nhập cá nhân là hợp lý, giúp đánh trúng vào người đầu cơ, tránh lũng đoạn thị trường”, ông nêu quan điểm.

Ông cho rằng việc giao dịch từ 20 triệu đồng trở lên phải qua tài khoản và đánh thuế 0,1% là phù hợp, góp phần bình ổn thị trường vàng.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường đại học Nguyễn Trãi cho rằng, cần tách rõ 2 đối tượng để áp thuế phù hợp. “Người đầu cơ cần bị đánh thuế cao hơn, còn người tích trữ truyền thống - giữ vàng như hình thức tiết kiệm - cần được xem xét mức thuế khác, hoặc có ngưỡng miễn giảm tùy thời gian nắm giữ”, ông đề xuất.

Ngoài các biện pháp hành chính trên, ông Nguyễn Quang Huy nhấn mạnh cần nâng cao tri thức tài chính, khuyến khích khởi nghiệp, đầu tư thay vì tích trữ vàng. “Phải chống vàng hóa cả trong tâm trí để đảm bảo hiệu quả dài hạn”, ông Huy nói.

Còn theo TS. Võ Trí Thành, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, ngoài là câu chuyện truyền thống và văn hoá, vàng còn là một kênh đầu tư quan trọng. Ở tầm vĩ mô, vàng gắn liền với chính sách tiền tệ, ngoại hối và cán cân thanh toán quốc tế. Trong dự trữ chiến lược của nhiều ngân hàng trung ương, vàng luôn giữ vị trí đặc biệt.

“Trong kinh tế, vàng rất gần với đồng tiền. Do đó, góc độ chính sách cũng phải quan tâm đến vàng, chứ không chỉ là câu chuyện của người dân hay doanh nghiệp”, ông Thành nhìn nhận.

Ông cũng nhắc lại giai đoạn hơn 10 năm trước, Việt Nam từng phải chống “vàng hoá” nền kinh tế khi vàng được dùng làm phương tiện thanh toán, đặc biệt trong các giao dịch bất động sản thập niên 1980–1990.

Theo ông Thành, Nghị định 24/2012 ra đời đã góp phần quan trọng trong việc ổn định kinh tế vĩ mô, song đến nay cũng bộc lộ một số hạn chế cần điều chỉnh. Sự xuất hiện của Nghị định 232/2024, với việc bãi bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng, cho phép nhiều ngân hàng và doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia được kỳ vọng sẽ tạo ra bước chuyển mới cho thị trường vàng.

Cùng với đó, Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam đang đề xuất xây dựng sàn giao dịch vàng, trước hết là sàn giao dịch vàng vật chất, tiến tới vàng phái sinh theo lộ trình phù hợp thông lệ quốc tế. Điều này cũng sẽ góp phần giúp thị trường vàng minh bạch hơn và tiệm cận hơn với thị trường thế giới.