Một số nút thắt được tháo gỡ, thị trường bước vào giai đoạn tăng trưởng mới

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang trải qua năm 2025 với nhiều chuyển biến mới khi chứng kiến mức thanh khoản có thời điểm lên tới 2 - 3 tỷ USD mỗi phiên, điểm số liên tiếp lập kỷ lục mới và gần đây là câu chuyện nâng nạng lên thị trường mới nổi, mở ra kỳ vọng cho một giai đoạn phát triển mới của thị trường.

Đồng thời, một loạt quyết định về chiến lược phát triển nâng hạng chứng khoán đến 2030, quyết định về tái cơ cấu nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ, quyết định về tuyên truyền đào tạo nhà đầu tư… cũng đã được cơ quan quản lý ban hành.

Ngoài ra, để đẩy mạnh IPO (phát hành lần đầu ra công chúng) gắn với niêm yết, Nghị định số 245/2025/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 11/9/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán đã đưa ra những quy định về giảm thủ tục hành chính, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp lên sàn chứng khoán. Trên cơ sở đó, làn sóng IPO cũng đang diễn ra mạnh mẽ, mang tới luồng sinh khí mới cho thị trường.

Nhiều việc phải làm trước thời điểm nâng hạng chính thức

Tại Diễn đàn Đầu tư Việt Nam (Vietnam Investment Forum - VIF) diễn ra ngày 4/11, bà Phạm Thị Thùy Linh, Trưởng ban Phát triển Thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cho biết, trong 25 năm phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có những thay đổi rất lớn, hiện tại đã trở thành kênh huy động vốn rất quan trọng và chủ yếu của doanh nghiệp.

Đặc biệt, thời gian gần đây, thị trường đón nhận nhiều tin vui như FTSE Russell nâng hạng trong tháng 10, một loạt quyết định về chiến lược phát triển nâng hạng chứng khoán đến 2030, quyết định về tái cơ cấu nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ, quyết định về tuyên truyền đào tạo nhà đầu tư, sửa đổi một số quy định để tạo thuận lợi hơn cho việc IPO của các doanh nghiệp…

“Với loạt chính sách lớn, chúng tôi thấy có quá nhiều việc để làm. Việc nâng hạng vừa rồi chỉ là điểm khởi đầu, bởi để thu hút nhà đầu tư nước ngoài thì phải hướng đến chuẩn quốc tế để hòa nhập”, bà Linh nói và cho biết trong hai tháng tới sẽ có văn bản liên quan đến sửa đổi một số quy định cho phép nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) được đặt lệnh qua công ty môi giới toàn cầu. UBCKNN đã có những sơ thảo đầu tiên để các bên tham gia có ý kiến, kỳ vọng trong năm nay có quyết định để kịp trước kỳ review nâng hạng tháng 3/2026.

Về sở hữu nước ngoài, cơ quan quản lý cũng đang kiến nghị sửa đổi theo hướng giúp nâng tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại các công ty, nới rộng theo hướng để các bộ ngành rà soát ngành nghề nhằm giảm bớt hạn chế sở hữu nước ngoài, qua đó mở room cho NĐTNN.

Ngoài ra, bà Linh cho biết thời gian tới, văn bản cấp Nghị định Chính phủ sẽ được triển khai để có quy định liên quan đến các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo lên niêm yết bởi đây là các doanh nghiệp có đặc điểm riêng, cần có chính sách phù hợp để có thể lên sàn thu hút vốn, trong giai đoạn đầu doanh nghiệp có doanh thu lớn nhưng đầu tư công nghệ lớn, nên nếu tính đến chỉ tiêu lợi nhuận để niêm yết thì rất khó.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng Thành viên Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho hay năm 2025 thị trường đón hai tin vui là vận hành KRX và nâng hạng từ cận biên lên mới nổi theo FTSE vào tháng 9/2026. Còn một bước kỹ thuật là được review vào tháng 3/2026 thì mới chính thức nâng hạng.

Từ nay đến lúc đó, ông Nguyễn Sơn cho biết VSDC còn rất nhiều việc phải làm, kể cả từ các việc đã thực hiện.

Đầu tiên là bỏ pre-funding. VSDC đang xây dựng nền tảng tương tác trực tuyến (STP) giữa các ngân hàng nước ngoài với các công ty chứng khoán, đòi hỏi kết nối với core của các công ty nước ngoài, yêu cầu chất lượng kỹ thuật cao. VSDC kỳ vọng sẽ thực hiện được việc này trước kỳ tháng 3/2026.

Tiếp theo là chuẩn hóa nhà đầu tư. Hiện số đông nhà đầu tư trên thị trường là cá nhân, vốn mang tâm lý đám đông. Việc cần hướng tới là lập các tổ chức đầu tư, định chế đầu tư, để thay vì tự đầu tư thì cá nhân sẽ đầu tư thông qua các định chế đó. “VSDC được giao chủ trì xây dựng nền tảng dữ liệu, đánh giá dữ liệu và xem xét hiệu quả của các quỹ, quỹ nào cao để giới thiệu đến nhà đầu tư”, ông Sơn cho biết.

Đồng thời, VDSC cũng đang đẩy mạnh xây dựng nền tảng CCP, giúp bỏ ký quỹ trước giao dịch, của cả trong nước và nước ngoài, từ đó nâng cao tính công bằng của thị trường. Dự kiến đến quý I/2027 sẽ vận hành CCP giai đoạn 1. Theo đó, một pháp nhân mới sẽ được lập để thực hiện, phù hợp với đặc thù thị trường Việt Nam. Đây là cam kết với FTSE và cũng là yêu cầu của MSCI.

Với hệ thống KRX, ông Sơn thông tin VSDC có các cấu phần kỳ vọng như giao dịch xuyên trưa, bán khống… Tuy nhiên, thời điểm đưa sản phẩm vào thực tế cần tính toán kỹ. “KRX tuy đã xây dựng lâu nhưng chỉ mới vận hành gần đây, nên có nhiều yếu tố cần xem xét kỹ để áp dụng các sản phẩm mới”, ông nói.

Ngoài ra, một nhiệm vụ nữa của cơ quan quản lý là thị trường giao dịch tín chỉ carbon, cuối 2025 hoặc đầu năm sau dự kiến sẽ đưa vào vận hành.

Tăng hàng hóa chất lượng cho thị trường

Bên cạnh cải cách các thủ tục hành chính và hoàn thiện hạ tầng, kỹ thuật, để tăng chất lượng hàng hóa và mở rộng quy mô ngành nghề, bà Phạm Thị Thùy Linh cho biết, phía cơ quan này đang cùng lúc triển khai nhiều giải pháp.

Theo bà với thị trường cổ phiếu, hiện có hơn 1.600 doanh nghiệp đại chúng giao dịch và vẫn cần thêm hàng hóa. Quá trình sửa Nghị định số 155/2020/NĐ-CP để gắn IPO với niêm yết sẽ tạo điều kiện để đưa thêm doanh nghiệp lên niêm yết ngay. Đồng thời, việc đưa các doanh nghiệp có gốc FDI vào danh sách xem xét cũng đang được triển khai để bổ sung hàng hóa niêm yết. Ngoài ra, mảng startup cũng có triển vọng là nguồn hàng mới cho thị trường…

Trưởng ban Phát triển Thị trường Chứng khoán cho biết thêm, về phái sinh, cơ quan này đang nghiên cứu phát triển thêm các sản phẩm phái sinh liên quan quyền chọn chỉ số, một số sản phẩm phái sinh vàng, các phần về trái phiếu xanh, đẩy mạnh các mã trái phiếu quốc tế.

Ngoài ra, thị trường carbon dự kiến cũng triển khai sớm, hiện đang ở bước trình Chính Phủ ban hành quy định về triển khai sàn carbon tại HNX và VSDC, hy vọng 2026 có bước triển khai. Nghị quyết 05 về tài sản mã hóa đã được ban hành và các cơ quan đang làm việc khẩn trương để triển khai trong năm tới.

Đặc biệt, trong năm tới, bà Linh nhấn mạnh phải cố gắng để triển khai được cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP) bởi đây là yêu cầu của MSCI và điểm ưu việt là các giao dịch không có hoàn/hủy, là cơ sở quan trọng để triển khai bán chứng khoán chờ về. Đồng thời, giao dịch xuyên trưa cũng cần triển khai sớm để phù hợp nhà đầu tư nước ngoài.

“Trong trường hợp có phiên giao dịch xuyên trưa, đây là lợi thế để kéo dài các phiên giao dịch thỏa thuận. Tuy nhiên, cần phối hợp với sở và công ty lưu ký để xem có thể triển khai hay không, kỳ vọng có thể triển khai trong năm 2026”, bà Linh nói.

Với các cải cách thủ tục hành chính thường xuyên và sẽ còn tiếp tục, Trưởng ban Phát triển Thị trường Chứng khoán cho rằng, hiện giờ mọi thứ đã sẵn sàng, Nhà nước đã có chủ trương ổn định kinh tế vĩ mô, các thành viên thị trường đồng lòng để thị trường có bước hội nhập quốc tế, và chỉ chờ dòng tiền chảy vào thị trường để thị trường bứt phá trong năm tới.

Cùng chung kỳ vọng, ông Nguyễn Sơn đánh giá với một số nút thắt đã tháo gỡ như vận hành hệ thống KRX, nâng hạng và rút ngắn lộ trình IPO và niêm yết, hỗ trợ doanh nghiệp FDI lên sàn… thị trường chứng khoán sẽ bước vào một giai đoạn tăng trưởng mới.

“Chúng ta có nền tảng, có dòng vốn, có hàng hóa mới… việc cần làm là thu hút nhà đầu tư nước ngoài. Đồng thời, cần nhà đầu tư trong nước xuống tiền. Về mặt thể chế, Nhà nước đặt mục tiêu tăng trưởng cao 10%. Theo tôi, đó là các yếu tố tác động đến sự bứt phá của thị trường chứng khoán trong năm 2026”, ông Sơn nhận định.

Về phía doanh nghiệp chứng khoán, bà Nguyễn Ngọc Linh, Tổng Giám đốc Công ty CP Chứng khoán DNSE cho rằng bối cảnh vĩ mô, chính sách, độ mở của các sản phẩm đang ủng hộ cho thị trường chứng khoán. “Chúng ta cần tận dụng thời điểm này để tạo ra sự bứt phá trên thị trường”, bà Linh nhấn mạnh.