Ông Trương Gia Bảo, Phó chủ tịch, Tổng thư ký Liên chi Hội Bất động sản công nghiệp Việt Nam (VIREA). (Ảnh: Anh Đức)
Tăng trưởng mạnh về số lượng khu công nghiệp, áp lực chuyển đổi xanh
Trao đổi với phóng viên bên lề Hội thảo quốc gia với chủ đề “Thúc đẩy tài chính xanh hướng tới mục tiêu Net-Zero của Việt Nam”, ông Trương Gia Bảo, Phó chủ tịch, Tổng thư ký Liên chi Hội Bất động sản công nghiệp Việt Nam (VIREA) cho biết, hiện cả nước có 435 khu công nghiệp, dự kiến sẽ tăng lên 1.000 vào giai đoạn 2025–2030 và vượt 3.000 sau năm 2030.
Hiện tại có khoảng 50.000 doanh nghiệp tại các khu công nghiệp. Đây là đối tượng có ảnh hưởng rất lớn bởi các tiêu chuẩn về tăng trưởng xanh, trong đó có thuế liên quan đến Net-Zero.
Đối với doanh nghiệp, quan điểm Net-Zero được hiểu là sự cân bằng lượng khí nhà kính phát thải, nghĩa là lượng phát thải khí CO2, metan từ hoạt động được bù đắp hoàn toàn bằng năng lượng tái tạo, tái chế, thu giữ các bon hoặc hấp thụ tự nhiên, giảm tác động biến đổi khí hậu.
Hiện nay trên thế giới, xu hướng phát triển các khu công nghiệp Net-Zero đang ngày càng phổ biến thông qua các loại hình công nghiệp ít phát thải như khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp thông minh.
Bên cạnh đó, xu hướng hướng tới cân bằng khí nhà kính bằng các giải pháp như sử dụng năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió), kinh tế tuần hoàn (tái sử dụng 25% chất thải), công nghệ xanh (AI, IoT, CCS,...),... cũng ngày càng được xem trọng.
Chính phủ Việt Nam đã cam kết tại COP26 là đạt Net-Zero vào năm 2050, giảm 30% khí metan vào năm 2030. Theo đó, phát triển khu công nghiệp Net-Zero không chỉ là một chiến lược môi trường mà còn là cách để thu hút đầu tư xanh, tạo việc làm và nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Nhiều thách thức trong “xanh hóa” khu công nghiệp
Tổng thư ký VIREA nhận định, tài chính xanh hiện đang trở thành một điểm nhấn quan trọng trong chiến lược thu hút vốn FDI của Việt Nam. Các khu công nghiệp, nhà đầu tư phát triển hạ tầng cũng như nhà đầu tư thứ cấp đều ngày càng quan tâm đến lĩnh vực này.
nhiều khu công nghiệp và doanh nghiệp nội địa vẫn gặp khó khi bắt tay vào quá trình "xanh hóa" . (Ảnh minh họa)
“Tại Việt Nam, nhiều khu công nghiệp đã định hướng trở thành khu công nghiệp xanh, khu công nghiệp tuần hoàn hoặc sinh thái. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn gặp không ít vướng mắc, đặc biệt là thiếu hướng dẫn cụ thể về tiêu chuẩn xanh và các thông tin liên quan”, ông Bảo cho biết.
Cụ thể, với nhà đầu tư thứ cấp, bài toán lớn nằm ở tiêu chí đầu tư như thế nào để có thể tiếp cận được chính sách hỗ trợ tài chính xanh. Họ cần biết rõ điều kiện nào để được hưởng các ưu đãi từ nguồn tài chính xanh cũng như các kênh huy động vốn hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh.
“Thực tế, các doanh nghiệp đầu tư thứ cấp – nhất là trong ngành dệt may, da giày, linh kiện điện tử – đang chịu tác động trực tiếp từ các yêu cầu của tài chính xanh. Nhiều doanh nghiệp đã nỗ lực thay đổi cấu trúc vận hành, tổ chức bộ máy để đáp ứng các tiêu chí môi trường. Thế nhưng khi tiếp cận nguồn vốn xanh, họ lại gặp rào cản do thiếu hệ thống tiêu chuẩn và hướng dẫn cụ thể từ phía nhà nước. Hệ quả là họ không đủ điều kiện để được hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế”, Tổng thư ký VIREA nói.
Một số tổ chức như World Bank, IFC hay GGGI đã triển khai các chương trình hỗ trợ khu công nghiệp. Một vài ngân hàng trong nước cũng bước đầu tiên phong trong lĩnh vực tài chính xanh, nhưng vẫn chưa đưa ra được chính sách phù hợp, trong khi lãi suất còn cao hơn đáng kể so với các gói vay xanh quốc tế.
Ngoài ra, không ít doanh nghiệp Việt Nam – dù không bị bắt buộc – vẫn chủ động chuyển mình theo hướng phát triển bền vững, cung cấp sản phẩm xanh cho thị trường. Nhưng họ lại vấp phải một rào cản lớn là công nghệ. Chuyển đổi xanh thực chất là sự kết hợp giữa chuyển đổi số và kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, quá trình số hóa tại nhiều doanh nghiệp trong nước còn hạn chế, việc tự động hóa và áp dụng công nghệ thông minh vẫn là một thách thức.
Đặc biệt, theo Tổng thư ký VIREA, nguồn nhân lực cũng là một thách thức lớn. Các doanh nghiệp vừa phải đào tạo lại lực lượng lao động hiện có, vừa phải chuẩn bị cho những công việc mới phát sinh – đặc biệt trong quản lý dữ liệu, hạ tầng công nghệ. Đây là nguồn nhân lực mà hiện nay Việt Nam vẫn chưa thể đáp ứng đủ cả về số lượng lẫn chất lượng.
