Ông Robert J.Palacios- Chuyên gia trưởng lĩnh vực ASXH khu vực Đông Á-Thái Bình Dương cho ý kiến tham vấn tại buổi tạo đàm. (Ảnh: BHXH Việt Nam)
Tại buổi tọa đàm Phó Tổng Giám đốc Lê Hùng Sơn khẳng định: BHXH là một trụ cột chính của hệ thống ASXH tại Việt Nam. Qua hơn 7 năm thi hành, Luật BHXH 2014 đã khẳng định tính đúng đắn của chính sách, chế độ BHXH theo nguyên tắc đóng- hưởng, đáp ứng nguyện vọng của đông đảo người lao động (NLĐ), bảo đảm an sinh xã hội và hội nhập quốc tế.
Theo đánh giá của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), Nghị quyết số 28-NQ-TW về cải cách chính sách BHXH có rất nhiều nội dung tiến bộ, tiệm cận với các tiêu chuẩn về an sinh xã hội trong các Công ước và Khuyến nghị của ILO. Vì thế, việc thể chế hóa các quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về BHXH tại Nghị quyết số 28-NQ/TW cần được triển khai thông qua việc sửa đổi, bổ sung nhiều văn bản luật có liên quan theo lộ trình phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế- xã hội của đất nước, trong đó có Luật BHXH. “BHXH Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, được Chính phủ giao tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách BHXH, BHYT; tổ chức thu, chi chế độ BH thất nghiệp; quản lý và sử dụng các quỹ: BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; thanh tra chuyên ngành việc đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp theo quy định của pháp luật. Do đó, sau khi nghiên cứu hồ sơ đề nghị xây dựng Luật BHXH (sửa đổi), BHXH Việt Nam nhận thấy một số nội dung cần được làm rõ và điều chỉnh trong dự thảo sửa đổi Luật BHXH (sửa đổi) lần này và những nội dung này rất cần những ý kiến đóng góp của các chuyên gia quốc tế có chuyên muôn và am hiểu về bản chất của hệ thống ASXH trên toàn cầu”- Phó Tổng Giám đốc nhấn mạnh.
Theo ông Robert J.Palacios, chuyên gia trưởng lĩnh vực an sinh xã hội (ASXH) khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, việc sửa đổi luật BHXH có ý nghĩa rất quan trọng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh hiện nay.
Việt Nam là quốc gia châu Á đang già hoá dân số nhanh nhất, nhanh hơn cả Nhật Bản và Trung Quốc, nên vấn đề bao phủ BHXH cũng như sửa đổi, bổ sung luật BHXH cần phải được triển khai. Vì vậy, Việt Nam cần tăng cường thực hiện các biện pháp nhằm tăng tỷ lệ người dân tham gia vào hệ thống BHXH. Vì vậy, cùng với Nghị quyết số 28 thì Việt Nam cũng cần các biện biện pháp chủ động để tăng tỷ lệ người tham gia vào hệ thống BHXH nếu không Việt Nam sẽ rơi vào tình trạng “già trước khi giàu”.
Chia sẻ về vấn đề mở rộng diện bao phủ BHXH và thực trạng tại Việt Nam, ông Christophe Lemiere, Quản lý Chương trình Phát triển con người tại Việt Nam, cho rằng tỷ lệ tham gia BHXH bắt buộc tại Việt Nam thấp là do quy định thời gian tối thiểu hưởng lương hưu dài (20 năm). “Việt Nam là nước duy nhất cho phép người lao động rút BHXH 1 lần. Việc này làm tăng áp lực lên hệ thống an sinh xã hôi, đồng thời nhà nước phải hỗ trợ thu nhập cho lượng lớn người dân là người cao tuổi không tham gia vào hệ thống an sinh xã hội”, ông Christophe Lemiere nói.
Hướng tới phát triển bền vững chính sách BHXH
Cũng theo ông Christophe Lemiere, nếu luật BHXH (sửa đổi) mở rộng nhóm tham gia BHXH bắt buộc đến tất cả người lao động làm công, bao gồm khu vực công, doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh… thì số người tham gia vào hệ thống BHXH tại Việt Nam sẽ tăng theo.
Chuyên gia này khuyến nghị: “Để chính sách BHXH phát triển bền vững, Chính phủ cần tăng diện tham gia BHXH bắt buộc, hạn chế số người rút BHXH một lần, hỗ trợ 30 - 50% mức đóng BHXH tự nguyện cho nhóm người nghèo thì mới có thể đạt mục tiêu 60% lực lượng lao động tham gia BHXH vào năm 2030”.
Bên cạnh đó, các thành viên tổ xây dựng Luật BHXH cùng chuyên gia WB đã làm rõ những vấn đề liên quan độ bao phủ BHXH, tích hợp giữa chính sách BHXH với hưu trí xã hội, giải pháp về tài chính cũng như tính hấp dẫn thu hút lao động tham gia BHXH tự nguyện; khoảng trống giữa hưởng lương hưu với hưu trí xã hội; kịch bản truyền thông với từng nhóm đối tượng, từng vùng; cân đối quỹ BHXH; tỷ lệ hưởng BHXH một lần (nếu hủy bỏ hưởng BHXH một lần sẽ có hiện tượng chờ luật có hiệu lực NLĐ ồ ạt đi rút)…
Kết luận tại buổi tọa đàm, Phó Tổng Giám đốc Lê Hùng Sơn đã cảm ơn những chia sẻ và góp ý đầy trách nhiệm về kinh nghiệm của các quốc gia trong phát triển BHXH của các chuyên gia WB cũng như những chia sẻ rất cụ thể về nguồn lực kinh tế khi hỗ trợ người tham gia BHXH tự nguyện (xác định % trên GDP) có ý nghĩa rất lớn cho các cấp có thẩm quyền ở Việt Nam. Phó Tổng Giám đốc cũng đề nghị các chuyên gia WB khi làm việc với các bộ ngành và Chính phủ sẽ là cầu nối đưa các thông tin tổng hợp vê tình hình như: lộ trình cụ thể về hỗ trợ của nhà nước với lương hưu xã hội; rút ngắn khoảng cách khu vực công- tư; nguyên tắc đóng- hưởng với cân đối quỹ lâu dài… Đồng thời, mong muốn WB tiếp tục hỗ trợ BHXH Việt Nam một số nội dung trong giai đoạn tới để việc thực hiện, quản trị BHXH đạt kết quả cao trong thời kỳ công nghệ số…
